Anviwonman vil Okay anba gwo menas depi le izin transfòmasyon Vetivè tonbe miltipliye kou djondjon tout kote. Sa se alèt, Responsab Platfòm Oganizasyon k ap defann Dwa Moun yo (POHDH) nan tèt kole ak Konbit Ekoloijis Sid (KES), lanse – nan kad yon ti bat bouch yo te tanmen sou koze anviwonnman nan vil Okay ki.
Malgre tout fòm rezistans sitwayen ak sitwayèn, peyizan ak peyizàn yo epuize deja, izin sa a yo kontinye ap konstui an gwo ponyèt. Se sa Imbert Marcelin ak Dr. Hanz Legagneur, manm Konbil Ekolojis Sid (KES) ak sitwayen vil okay fè konnen.
Chita pale sa a ki pran fòm pledwaye pou dwa moun yo genyen ak yon anviwonnman sen, bay aktè yo lokazyon pou dekòtike malè pandje sa a ki sou tèt Okay depi kèk lane. Dapre sa yo fè konnen, izin k ap boujonnen nan Okay yo anpwazonnen sous dlo ak rivyè ki gen nan komin nan. Izin yo itilize anpil dlo, yo sèvi ak dlo bouyi. Apre yo fin itilize dlo vidanj sa a, yo jete yo nan patiray la. Sa ki lakoz li anpwazonnen sous dlo nan zòn yo. Lè dlo sa a koule nan rivyè a li touye pwason yo, yon danje pou sektè lapèch la nan Okay, selon Imbert Marcelin.
Izin ki anpwazonnen lè an
Mete sou sa, responsab yo fè konnen izin sa a yo anpwazonnen lè moun ap respire a kote yo ap fonksyone a. Moun paka respire bon lè, pwodui yo itilize nan transfòmasyon Vetivè a gaye nan lè a retire kalite lè moun ap respire a. Anplis, yo siyale Vetivè a fè anpil pousyè lè y ap rekòlte li. Menas sa a jwenn ak yon polisyon sonò, bri k ap fèt ki ka gen gwo enpak sou sante moun nan komin nan, selon responsab yo. Paske izin sa a yo ki nan yon ventèn gaye nan zòn kote moun abite yo, san bay okenn enpòtans ak lavi epi sante moun.
Toujou nan sa ki gen pou wè ak enpak izin yo sou lavi moun nan komin nan, responsab yo fè konnen depi izin sa a yo koumanse tabli nan komin nan, plantasyon viv alimantè ap pran gwo kou. Moun k ap enplante izin sa a yo fè dap piyanp sou tè peyizan yo. Tè kite konn fè manje pou moun manje, se izin yo gen ladan yo epi se beton k ap koule nan espas yo. Sa lakoz peyizan an li menm li koumanse kite plantasyon l yo pou plante Vetivè ak vin travay pou izin yo sou pretèks y ap fè lajan. Men nan reyalite a, selon sa responsab KES yo ak sitwayen yo konstate, se sèl izin yo ki benefisye sa.
Pwojè ki menase lavi moun
Lè Peyizan an kite plantasyon abityèl li pou plante Vetivè, apre rekòt, tè a ap bezwen jiska 7 lane pou rajeni pou l ka donnen yon lòt plant, se sa responsab oganizasyon yo fè konnen. Yo rapousib pou fè konnen se pa sèl izin Vetivè yo ki menase anviwonnman, sante ak lavi moun Okay, gen moun k ap pouse popilasyon pou konstui Otèl nan espas yo. Genyen yon fenomèn ponp gazolin k ap enstale san kontwòl nan vil la. Kont abi ak menas sa a yo, peyizan yo fè peitisyon, yo fè mouvman, yo denonse nan radyo, yo pote plent bò kote otorite yo, men sa pa chanje anyen. Gen nan responsab izin yo ki ta fè konnen moun k ap mennen fòm rezistans sa a yo pa gen ase lajan pou ta rive anpeche izin kontinye konstui nan komin nan.
N ap raple viv nan yon anviwonnman sen, genyen aksè ak bon dlo ki sen, pwoteje espès nan dlo ak sa ki sou latè yo, se kèk nan Objektif Devlopman Dirab (ODD) mond lan ap pousib pou atenn nan lane 2030. Ayiti fè pati peyi ki angaje nan batay pou atenn objektif sila yo tou.
Jean Robert Bazile
Ce projet de contenus est financé par l’IFDD/OIF.
Comments